Ποσο καλά ξέρεις του αδελφούς Γκρίμ?

Προ ετών το περιοδικό “Ε” της Κυριακάτικης Ελευθεροτυπίας είχε δημοσιεύσει ένα άρθρο με τίτλο “Οι Εβραίοι που έσωσε ο Μένγκελε”.
Το άρθρο αναφερόταν σε μια αμφίβολη ιστορία σχετικά με μια οικογένεια Eβραίων νάνων που κατάφεραν να επιβιώσουν στο Άουσβιτς, εξαιτίας του πάθους του Γιόζεφ Μένγκελε για τα παραμύθια των αδερφών Γκριμ και ειδικότερα για την Χιονάτη και τους Εφτά Νάνους. Πιο συγκεκριμένα γράφει: “Οι αδελφοί Γκριμ ούτε στον χειρότερο εφιάλτη τους δεν θα μπορούσαν να φανταστούν ότι η Χιονάτη θα γινόταν το αγαπημένο παραμύθι του Γιόζεφ Μένγκελε. Πόσο μάλλον ότι κάποτε ο διαβόητος βασανιστής γιατρός θα έπαιρνε τη θέση της φροντίζοντας καθημερινά, εν μέσω του Ολοκαυτώματος, για την επιβίωση μιας οικογένειας Εβραίων νάνων”. “Ο Μένγκελε έλεγε στους ‘Οβιτς ότι αγαπούσε καθετί μικρό, τους φώναζε με τα ονόματα των νάνων του παραμυθιού, τους έγραφε στιχάκια”… Ο συντάκτης λόγω άγνοιας δεν γνωρίζει ή εσκεμμένα αποκρύπτει ότι οι διάσημοι Γερμανοί παραμυθάδες δεν συμπαθούσαν και τόσο τους εβραίους. Μάλιστα, στην συλλογή των παιδικών παραμυθιών τους «Kinder- und Hausmarchen (παραμύθια για τα παιδιά και την οικογένεια)» που περιλαμβάνει πασίγνωστα παραμύθια όπως οι «Σταχτοπούτα» και «Η Χιονάτη και οι Επτά Νάνοι», υπάρχει το κεφάλαιο The Jew in the Thorns (Der Jude im Dorn) – Anti-Semitic Legends (Ο Eβραίος στα αγκάθια – Αντισημιτικοί Θρύλοι).  Οι ιστορίες αυτές, παρμένες μέσα από Μεσαιωνικές διηγήσεις και κείμενα (όπως το Medieval Sourcebook: A Blood Libel Cult: Anderl von Rinn, d. 1462), αναφέρονται στις φρικιαστικές ιστορίες σχετικά με τις Εβραϊκές Τελετές Αίματος και τον άπληστο και απεχθή Εβραίο, μέσα από τα μάτια των Γερμανών, αλλά και των άλλων Ευρωπαϊκών λαών στα χρόνια του Μεσαίωνα. Περιλαμβάνονται συνολικά 14 ιστορίες (“Ο Αιώνιος Εβραίος του Μάτεχορν”, “Το κορίτσι που δολοφονήθηκε από τους Εβραίους”, “Τα ματωμένα παιδιά των Εβραίων”, “Η Πέτρα των Εβραίων” κ.α.) από την Γερμανία (κυρίως), την Αυστρία, την Ελβετία, την Ιταλία και την Σικελία.
Ο Γιάκομπ (1785 – 1863) και ο αδερφός του Βίλχελμ (1786 – 1859) Γκριμ υπήρξαν ενεργά μέλη του Γερμανικού ρομαντικού κινήματος στην τέχνη και την λογοτεχνία που έλαβε χώρα στα τέλη του 18ου αιώνα και την αρχή του 19ου αιώνα. Αν και ήταν περισσότερο γνωστοί για την συλλογή των παραμυθιών τους, στην πραγματικότητα οι αδελφοί Γκριμ ήταν δραστήριοι ακαδημαϊκοί με μεγάλη συνεισφορά στον Γερμανικό πολιτισμό. Ο Άγγλος συγγραφέας Ford Madox Ford χαρακτήρισε το έργο τους όχι απλώς μια απλή αντανάκλαση του Γερμανικού ρομαντισμού “αλλά μια αποθέωση του Τευτονικού κόσμου”.
Η πρώτη έκδοση της συλλογής των παραμυθιών τους εκδόθηκε το 1812. Η συλλογή χαρακτηρίστηκε από πολλούς εκείνη την περίοδο σαν ένα μνημείο της εθνικής λαϊκής παράδοσης. Στα μέσα του 18ου αιώνα, η Γερμανία θεωρούνταν σε κάποιο βαθμό πίσω πολιτιστικά σε σχέση με τα άλλα Ευρωπαϊκά έθνη. Αυτό προκάλεσε μια συναίσθηση σε ένα μεγάλο μέρος Γερμανών που γι’ αυτό τον λόγο δημιούργησαν το κίνημα του εθνικορομαντισμού για να επιφέρουν ένα αίσθημα εθνικής υπερηφάνειας.
Στο μνημειώδες έργο «Γερμανική Μυθολογία (Deutsche Mythologie)» του Γιάκομπ Γκριμ, οι λαϊκοί μύθοι ανιχνεύονται στην προ-χριστιανική περίοδο, στην αρχαία πίστη και τις δεισιδαιμονίες των Γερμανικού λαού. Η Αρχαϊκή προ-μεσαιωνική Γερμανία παρουσιάζεται σαν μια Χρυσή Εποχή αρμονίας και ευτυχίας, πριν χαθεί οριστικά. Αυτή η ρομαντική θέαση της ιστορίας χρωστάει πολλά στους θρύλους του Βασιλιά Αρθούρου.
Το «Kinder- und Hausmarchen» έγινε ένα από τα πιο αγαπημένα βιβλία στον κόσμο. Λέγεται ότι οι Αδερφοί Γκριμ περιπλανιόντουσαν στην χώρα συλλέγοντας τις ιστορίες λέξη – λέξη από αγρότες και απλοϊκούς ανθρώπους. Ωστόσο, πρόσφατες μαρτυρίες απέδειξαν ότι καθώς συνέλεγαν το περιεχόμενο των ιστοριών, οι Γκριμ το εμπλούτιζαν με φανταστικά στοιχεία μαγείας και μυθολογίας για να το κάνουν πιο ενδιαφέρον. Οι ιστορίες ενώνονταν μεταξύ τους από κάποια κοινά στοιχεία. Ένα από αυτά ήταν ο αντι-εβραϊσμός ο οποίος υπήρχε σε έντονο βαθμό στην λαϊκή ψυχή του Γερμανικού πληθυσμού. Ο Rumplestiltskin, χαρακτήρας ενός ποιήματος των Γκριμ, είναι μια από τις ποιο χαρακτηριστικές αναφορές: είναι κοντός, με μεγάλη μύτη, αστείο όνομα, ζει μόνος του έξω από την πόλη, μετατρέπει τα αντικείμενα σε χρυσό, και θέλει μικρά παιδιά για να τα θυσιάσει στον Διάβολο. Οι Εβραίοι στην Γερμανία εκείνη την περίοδο, εκτός από το ότι ήταν κοντοί, είχαν μακριές μύτες και αστεία ονόματα, δεν μπορούσαν σύμφωνα με τον νόμο να ζήσουν μέσα στις πόλεις, η μόνη δουλειά που μπορούσαν νόμιμα να κάνουν ήταν αυτή του σαράφη (εξ ού και τα ονόματα τύπου Goldstein) και ο κόσμος θεωρούσε ότι θυσίαζαν μικρά παιδιά, με αποτέλεσμα να είναι μισητοί απ’ όλους.


Οι Εθνικοσοσιαλιστές ύμνησαν τα λαϊκά παραμύθια των Αδερφών Γκριμ που παρουσιάζουν παιδιά με φυλετικά ένστικτα που ψάχνουν φυλετικά καθαρούς συντρόφους για να παντρευτούν, θεωρώντας ότι προβάλλουν υγιή πρότυπα στην Γερμανική νεολαία. Η κοκκινοσκουφίτσα μετετράπη σε σύμβολο του Γερμανικού έθνους που σώζεται από τον εβραίο λύκο.
Οι σύμμαχοι ξεκίνησαν προπαγάνδα εναντίον αυτών των παραμυθιών και πολλοί συγγραφείς τις συνέδεσαν με το «ολοκαύτωμα». Τη δεκαετία του 70 αποτέλεσαν αντικείμενο χλευασμού και θεωρήθηκε ότι προβάλουν τον σεξισμό και μια αυταρχική κοινωνία.
Γράφουν σχετικά οι New York Times: “Τα απάνθρωπα παραμύθια των Γκριμ ήταν τόσο διαδεδομένα στην Γερμανία που δεν είναι δύσκολο να φανταστείς ότι έγιναν μέρος της Γερμανικής Εθνικής ψυχής. Αν κάποιος θεωρήσει ότι υπάρχει μια “γεύση πραγματικότητας” στα παραμύθια, κάποιος δεν έχει παρά να διαβάσει τον “Χανς και την Γκρέτελ” όπου η κακιά μάγισσα καίγεται μέσα στο φούρνο. Αυτό δεν είναι άσχετο με την πραγματικότητα του 20ου αιώνα όπου ανεπιθύμητοι άνθρωποι κάηκαν σε πραγματικούς φούρνους. Αυτοί οι απάνθρωποι λαϊκοί μύθοι ενός λανθάνοντος αντισημιτισμού θα είχαν σίγουρα επηρεάσει την σκέψη του Βάγκνερ καθώς και την φαντασία του. Δεν είναι καθόλου απίθανο οι όπερες του -παραμύθια για ενήλικες- να είχαν εν μέρη εμπνευστεί από σατανικούς μυθολογικούς χαρακτήρες βασισμένους στον αντισημιτισμό που υπήρχε τότε”.

ΔΥΟ ΠΑΡΑΜΥΘΙΑ ΤΩΝ ΑΔΕΛΦΩΝ ΓΚΡΙΜ

“Η Πέτρα των Εβραίων (Αυστρία)
Το έτος 1462 στο χωριό Ρινν του Τυρόλο μια ομάδα Εβραίων έπεισε ένα φτωχό αγρότη να τους παραδώσει το μικρό παιδί του με αντάλλαγμα ένα μεγάλο χρηματικό ποσό. Οδήγησαν το παιδί στο δάσος, όπου πάνω σε μια μεγάλη πέτρα, το βασάνισαν μέχρι θανάτου με τον πιο ακατονόμαστο τρόπο. Από τότε η πέτρα αυτή ονομάζεται “η πέτρα των Εβραίων”. Κατόπιν κρέμασαν το κατακρεουργημένο πτώμα από ένα δέντρο (σημύδα) κοντά σε μια γέφυρα.
Η μητέρα του παιδιού δούλευε σε ένα χωράφι όταν τελέστει ο φόνος. Ξαφνικά σκέφτηκε το παιδί της, και χωρίς να ξέρει γιατί, την κατέβαλε τρόμος. Ταυτόχρονα, τρεις σταγόνες αίμα πέσανε στο χέρι της, η μια μετά την άλλη. Πλημμυρισμένη από τρόμο όρμηξε στο σπίτι της και ζήτησε το παιδί της. Ο άντρας της την έφερε μέσα και της ομολόγησε τι είχε κάνει. Ήταν έτοιμος να της δείξει τα λεφτά που θα τους έσωζαν από την φτώχεια, αλλά αυτά είχαν γίνει φύλλα. Τότε ο πατέρας τρελάθηκε και πέθανε από θλίψη, αλλά η μητέρα βγήκε έξω και έψαξε για το παιδί της. Το βρήκε να κρέμεται από το δέντρο και με καυτά δάκρυα το κατέβασε και το μετέφερε στην εκκλησία του Ρινν. Βρίσκετε εκεί μέχρι σήμερα και η άνθρωποι το θεωρούν άγιο. Μετέφεραν επίσης εκεί και την πέτρα των Εβραίων. Σύμφωνα με τον θρύλο ένας βοσκός έκοψε το δέντρο όπου κρεμάστηκε το παιδί, αλλά όταν προσπάθησε να το μεταφέρει σπίτι έσπασε το πόδι του και πέθανε από το τραύμα.
Το κορίτσι που δολοφονήθηκε από τους Εβραίους
Το έτος 1267 στο Πφορζχάιμ μια γριά γυναίκα, οδηγούμενη από απληστία, πούλησε ένα αθώο εφτάχρονο κοριτσάκι στους Εβραίους. Οι Εβραίοι το φίμωσαν για να μην κλαίει. Έκοψαν τις φλέβες του και το περικύκλωσαν για να μαζέψουν το αίμα του με πανιά. Νομίζοντας ότι το παιδί είχε πεθάνει από τα μαρτύρια, το έδεσαν με πέτρες και το πέταξαν στον ποταμό Ένζ.
Λίγες μέρες μετά η μικρή Μάργκαρετ άπλωσε το χέρι της πάνω από το τρεχούμενο νερό. Μια ομάδα ανθρώπων, συμπεριλαμβανομένου και του τοπικού ηγεμόνα, σύντομα συγκεντρώθηκε. Μερικοί βαρκάρηδες κατάφεραν να τραβήξουν το παιδί έξω από το νερό. Ήταν ακόμη ζωντανό, αλλά αφού ζήτησε εκδίκηση ενάντια στους δολοφόνους του, πέθανε.
Η υποψία έπεσε πάνω στους Εβραίους και όλοι διατάχτηκαν να συγκεντρωθούν. Καθώς πλησίασαν το πτώμα, αίμα άρχισε να τρέχει από τις ανοιχτές του φλέβες. Οι Εβραίοι και η γριά ομολόγησαν την φρικτή πράξη και εκτελέστηκαν. Το φέρετρο του παιδιού με μια επιγραφή, στέκεται δίπλα στο σκοινί της καμπάνας στην είσοδο της εκκλησίας του παλατιού του Πφορζχάιμ.
Τα παιδιά των βαρκάρηδων περάσανε τον θρύλο από γενιά σε γενιά ότι ο ηγεμόνας αντάμειψε τους προγόνους τους απαλλάσσοντας τους από το καθήκον κάθε ένοπλης υπηρεσίας στην πόλη του Πφορζχάιμ “όσο ο ήλιος και το φεγγάρι συνεχίζουν να λάμπουν”. Την ίδια στιγμή εικοσιτέσσερις βαρκάρηδες, κουβαλώντας όπλα και όργανα, τους αναπαριστάνουν παρελαύνοντας στην πόλη κάθε χρόνο κατά την διάρκεια του καρναβαλιού. Αυτό το προνόμιο ισχύει μέχρι και σήμερα.”