ΤΟ ΤΡΑΓΟΥΔΙ ΤΗΣ ΦΑΛΑΙΝΑΣ

Επιστημονικές έρευνες καταδεικνύουν ότι οι φάλαινες  όχι μόνο έχουν – αντίστοιχα με τους ανθρώπους- τη δική τους γλώσσα  αλλά και ότι, όπως οι άνθρωποι, έχουν τη  ντοπιολαλιά τους, δηλαδή, τη μιλούν με διαλέκτους ανάλογα με την περιοχή που κολυμπούν.
Ο Δρ Ριούτζι Σουζούκι και οι συνεργάτες του ανέλυσαν τις φωνές φαλαινών στη Χαβάη χρησιμοποιώντας μια μαθηματική μελέτη κωδικοποίησης και μετάδοσης δεδομένων.
Όπως προέκυψε από την έρευνά τους, τα τραγούδια της μεγάπτερης φάλαινας είναι από τα πιο περίπλοκα του ζωικού βασιλείου. Οι συγκεκριμένες φάλαινες χρησιμοποιούν τη δική τους σύνταξη με φράσεις που δημιουργούνται από μονάδες ήχου που συνδυάζονται και δημιουργούν τραγούδια ολόκληρων ωρών. Η μελέτη επιβεβαιώνει ότι τα τραγούδια μεταφέρουν πληροφορία, παρόλο που το περιεχόμενό της παραμένει άγνωστο.

Με περιορισμένη όραση και όσφρηση, τα θαλάσσια θηλαστικά βασίζονται κυρίως στον ήχο, που ταξιδεύει στο νερό τέσσερις φορές ταχύτερα απ’ ότι στον αέρα. Επί έξι μήνες κάθε χρόνο, τα αρσενικά σε κάθε πληθυσμό μεγάπτερων προσκαλούν τα θηλυκά με ένα επαναλαμβανόμενο τραγούδι που εξελίσσεται με το χρόνο. Η δομή του τραγουδιού είναι επαναληπτική, με βραχείες και μακρόσυρτες μονάδες ήχου που συνεχώς εναλλάσσονται.
Η ανάλυση έδειξε ότι τα τραγούδια των μεγάπτερων μεταφέρουν λιγότερο από 1 bit πληροφορίας ανά δευτερόλεπτο. Συγκριτικά, οι άνθρωποι που μιλούν αγγλικά παράγουν 10 bit ανά λέξη. Εντούτοις, η επικοινωνία των φαλαινών μπορεί να είναι περίπλοκη.

Ο Δρ Ριούτζι Σουζούκι υπογραμμίζει ότι τόσο οι άνθρωποι όσο και οι φάλαινες επικοινωνούν χρησιμοποιώντας ξεχωριστές μονάδες ήχου που είναι ταξινομημένες σε μια ιεραρχική δομή. «Για παράδειγμα, ένα κείμενο αποτελείται από παραγράφους, οι παράγραφοι αποτελούνται από προτάσεις, οι προτάσεις από λέξεις κ.τ.λ.»εξηγεί.
«Σε ότι αφορά στο τραγούδι των μεγαπτεροφάλαινων, μια περίοδος αποτελείται από τραγούδια, ένα τραγούδι αποτελείται από ηχητικά μοτίβα, ένα μοτίβο αποτελείται από φράσεις και μια φράση αποτελείται από ηχητικές μονάδες». Αν όλα αυτά συνδυαστούν, τότε φαίνεται πως οι φάλαινες έχουν κάτι που μοιάζει να είναι το δικό τους συντακτικό, τη δική τους γραμματική διάταξη των λέξεων μέσα στις προτάσεις.

Σε μια άλλη έρευνα που πραγματοποιήθηκε από ερευνητές του πανεπιστημίου του Ορεγκον διαπιστώθηκε ότι οι φάλαινες τραγουδούν με διαφορετικές διαλέκτους ανάλογα με την περιοχή που κολυμπούν. Οι μπλε φάλαινες στο βορειοδυτικό Ειρηνικό ωκεανού εκπέμπουν διαφορετικούς ήχους από τις μπλε φάλαινες στο δυτικό Ειρηνικό και αυτοί είναι διαφορετικοί από τις φάλαινες που ζουν στην Ανταρκτική και από αυτές που ζουν στη Χιλή.
Για την πραγματοποίηση της μελέτης χρησιμοποιήθηκαν υποβρύχια μικρόφωνα που αποκαλούνται υδρόφωνα, που έχουν σχεδιαστεί για την καταγραφή των σεισμών. Οι ερευνητές ανέφεραν ότι δεν γνωρίζουν γιατί οι φάλαινες ανά τον κόσμο χρησιμοποιούν διαφορετικές διαλέκτους και αν αυτό συνδέεται με γενετικούς λόγους ή με περιβαλλοντικούς.

Με μαθηματική κωδικοποίηση
 Προκειμένου να αναλύσουν τις φωνές των φαλαινών, ο Δρ Σουζούκι και οι συνεργάτες του χρησιμοποίησαν εργαλεία της θεωρίας της πληροφορίας, μιας μαθηματικής κωδικοποίησης και μετάδοσης δεδομένων. Με ειδικό λογισμικό μελέτησαν τα δομικά χαρακτηριστικά της «γλώσσας» και αντιστοίχισαν κάθε δομικό στοιχείο με ένα αυθαίρετο σύμβολο. Στη συνέχεια, εθελοντές χωρίς γνώσεις για τα τραγούδια των φαλαινών κλήθηκαν να τα κατατάξουν με κριτήρια την πολυπλοκότητα, την επαναληπτικότητα και την προβλεψιμότητα. Τόσο η ηλεκτρονική ανάλυση των δεδομένων όσο και οι εθελοντές συμφώνησαν ότι τα τραγούδια είναι ιεραρχικά. «Η θεωρία της πληροφορίας ήταν το σωστό εργαλείο, επειδή μας επέτρεψε να μελετήσουμε τη δομή των τραγουδιών των μεγάπτερων χωρίς να γνωρίζουμε τι σημαίνουν» εξήγησαν οι ερευνητές.

του Τάσου Σαραντή, ΗΜΕΡΗΣΙΑ 1/4/06